DOKARMIANIE DOLISTNE ROŚLIN

Nawożenie jest zespołem zabiegów agrotechnicznych mających zasadnicze znaczenie dla wysokości i jakości uzyskiwanych plonów (określane na 40 – 60% efektu plonotwórczego). Celem tego zabiegu jest zapewnienie roślinom optymalnych ilości składników pokarmowych dostarczonych w odpowiednich dla danej rośliny proporcjach. Prawidłowo prowadzone nawożenie umożliwia uzyskanie maksymalnych zwyżek plonów przy zachowaniu dobrej wartości biologicznej. Podstawowym, klasycznym sposobem dostarczania roślinom składników pokarmowych jest nawożenie doglebowe. W obecnej jednak chwili nie zawsze jednak jest ono wystarczające.

Wynika to z następujących przyczyn:

  1. Niedostateczne ilości dostarczanych składników pokarmowych (obecnie w Polsce jedynie azot dostarczany jest w zalecanych dawkach, choć i tu zdarzają się niedobory).
  2. Zmniejszenie się pogłowia zwierząt hodowlanych prowadzące do ograniczenia ilości stosowanych nawozów naturalnych. Doprowadziło to do zubożenia naszych gleb w próchnicę i ich zakwaszenie oraz zmniejszenie ilości dostępnego magnezu i mikroelementów. Wpłynęło niekorzystnie na kompleks sorpcyjny zmniejszając jego zdolność do zatrzymywania składników odżywczych. Postępujące zakwaszenie sprzyja wymywaniu składników pokarmowych i ich uwstecznianiu w następstwie sorpcji chemicznej.
  3. Straty składników pokarmowych występujące przy nawożeniu doglebowym

Azot

Podstawowy makroelement, główny składnik białek (wykorzystywany przez rośliny w 15 – 60%).
Straty:

  • wymywanie w głąb gleby
  • zbiałczanie (sorpcja biologiczna) – przy dużej ilości nie rozłożonej substancji organicznej
  • denitryfikacja azotanów (przechodzenie w formy gazowe) – w warunkach beztlenowych, przy zalaniu ziemi wodą

Fosfor

Jeden z podstawowych makroelementów, ma udział we wszystkich procesach energetycznych zachodzących w roślinie.
Straty:

  • głównie sorpcja chemiczna. W zależności od odczynu gleby przechodzenie w nierozpuszczalne, a zatem niedostępne dla korzenia fosforany żelaza lub glinu, lub przechodzenie z rozpuszczalnych fosforanów jednowapniowych w nierozpuszczalne fosforany dwu-, a nawet trójwapniowe

Potas

Mający zasadnicze znaczenie dla gospodarki wodnej roślin, utrzymując je w odpowiednim stanie uwodnienia.
Straty:

  • wymywanie, zwłaszcza na glebach lekkich i zakwaszonych
  • znaczna sorpcja niewymienna, głównie na glebach o dużej zawartości minerałów ilastych

Wapń i magnez

Składniki pokarmowe odpowiedzialne za sztywność ścian komórkowych (wapń) i fotosyntezę (magnez), których w glebach naszego kraju jest znacznie za mało.
Straty:

  • głównie wymywanie ze względu na zakwaszenie

Mikroelementy

Bor, miedź, żelazo, mangan, molibden, cynk – składniki pokarmowe pobierane w małych ilościach, jednak mające zasadnicze znaczenie dla wszystkich przemian biochemicznych zachodzących w roślinach. Praktycznie nie uzupełniane mogą prowadzić do obniżki plonów nawet o 20%.
Straty:

  • wynoszenie z plonami
  • sorpcja chemiczna zależna głównie od odczynu gleby

Pozostałe przyczyny niedoboru różnych składników pokarmowych:

  • warunki atmosferyczne – przy niskich temperaturach aktywność systemu korzeniowego jest ograniczona, susza, zalanie wodą itp.
  • Antagonizm jonowy – nadmiar jednego ze składników pokarmowych powoduje, że inny jest dla roślin niedostępny.

Biorąc to wszystko pod uwagę, należy stwierdzić, że prócz podstawowego i niezastąpionego nawożenia doglebowego, integralną częścią zabiegów agrotechnicznych stało się dokarmianie dolistne roślin. Pozwala w znacznym stopniu złagodzić, a w niektórych przypadkach wyeliminować skutki niedoboru składników pokarmowych. Jest powszechnie stosowane w gospodarstwach nastawionych na wysokie i pewne plony. Wpływa też korzystnie na ich wartość biologiczną. Pozwala na uzupełnienie makroelementów (NPK,Ca,Mg) w około 30%, a mikroelementów w 100%. W przypadku makroelementów są to znaczące ilości, zwłaszcza w okresach podwyższonego zapotrzebowania, np. azotu w okresie silnego wzrostu, fosforu wczesną wiosną, gdy zbyt niska temperatura gleby ogranicza pobieranie tego pierwiastka przez korzeń, czy potasu w okresie wybarwiania owoców.rys2

 

Dokarmianie dolistne powoduje:

  • Podwyższenie wielkości i jakości uzyskiwanych plonów
  • Niemal natychmiastową poprawę stanu odżywienia roślin (efekt widoczny już po kilku dniach od zabiegu)
  • Łagodzenie stresów wynikających z niedoboru składników pokarmowych spowodowanych przyczynami pogodowymi (np. zbyt niska temperatura gleby)
  • Pobieranie przez rośliny prawie 100% dostarczanych składników pokarmowych ze względu na brak strat występujących przy doglebowym stosowaniu nawozów
  • Możliwość złagodzenia skutków błędów popełnionych przy nawożeniu doglebowym
  • Poprawę rozwoju systemu korzeniowego, powodującą lepsze wykorzystanie składników pokarmowych zawartych w glebie
  • Zwiększenie odporności roślin na inwazje szkodników i choroby grzybowe

Prócz tego dokarmianie dolistne jest jedyną, ekonomiczne racjonalną i najskuteczniejszą formą zapewnienia roślinom odpowiedniej ilości mikroelementów, których niedobór może znacznie obniżyć plony.

Należy pamiętać, że efektywność dokarmiania dolistnego uzależniona jest od wielu czynników środowiskowych, a także warunków i sposobu wykonania zabiegów.